ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ DSLR ΓΙΑ ΑΣΤΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Sony A7s modded.
Η διαδικασία της αφαίρεσης φίλτρων από τον αισθητήρα της φωτογραφικής μηχανής με σκοπό την αύξηση της ευαισθησίας της σε φάσματα φωτός αστρονομικού ενδιαφέροντος είναι κάτι που θα απασχολήσει κάποια στιγμή κάθε σοβαρά εμπλεκόμενο με την αστροφωτογραφία. Για όσους ασχολούνται αποκλειστικά με αυτό το είδος δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την αναγκαιότητα μετατροπής της μηχανής τους αφού τα μειονεκτήματα της διαδικασίας αυτής δεν τους επηρεάζουν. Είναι το ίδιο όμως και για τους υπόλοιπους που ασχολούνται με διάφορα είδη της φωτογραφικής τέχνης;
Πλεονεκτήματα
Οι αισθητήρες των φωτογραφικών μηχανών διαθέτουν φίλτρα που μπλοκάρουν διάφορα φάσματα του φωτός για να αποτυπώνουν την πραγματικότητα γύρω μας με τον ίδιο τρόπο που την συλλαμβάνει το μάτι μας. Η αφαίρεση των φίλτρων αυτών κάνει δυνατή την καταγραφή του φωτός που εκπέμπουν τα ουράνια αντικείμενα πολύ ευκολότερη αφού αυξάνεται το σήμα που ο αισθητήρας είναι ικανός να λάβει.
Εφόσον το φώς δεν μπλοκάρεται χρειάζεται λιγότερο χρόνο για την καταγραφή του.
Μειονεκτήματα
Η αφαίρεση των φίλτρων του αισθητήρα έχει ως αποτέλεσμα την αποτύπωση όλων των εικόνων στο κόκκινο μήκος κύματος που καθιστά αναγκαία την διόρθωση του white balance για κάθε λήψη daylight
Σε ορισμένες μόντες υπάρχει ανάγκη για uv/ir cut εξωτερικό φίλτρο για γίνει δυνατη η εστίαση με φακούς και τηλεσκόπια διάθλασης
Ανάλογα την κάμερα σε πλήρη μετατροπής της χάνεται η δυνατότητα της αυτόματης εστίασης
Ανάγκη για επιπλέον εξωτερικά φίλτρα και αξεσουάρ ανάλογα το φάσμα που θέλουμε να φωτογραφίσουμε.
Απώλεια εργοστασιακής εγγύησης εφόσον υπάρχει.
Κόστος μετατροπής.
Γίνεται ιδιαίτερα εύκολο να κατανοήσουμε οτι η μετατροπή της μηχανής, μας δυσκολεύει για λήψεις την ημέρα για μη αστρονομικά αντικείμενα οπότε καλό είναι ο ενδιαφερόμενος να το έχει υπόψη του. Ας δούμε παρακάτω τα είδη μετατροπών που υπάρχουν.
Αφαίρεση του LPF-2 φίλτρου (Ha mod) που μπλοκάρει και αντικατάσταση του με φίλτρο ir που επιτρέπει να περνά στον αισθητήρα μας περισσότερο μήκος κύματος του υδρογόνου άλφα (Ha) που εκπέμπουν κάποια από τα πιο εντυπωσιακά ουράνια αντικείμενα. H διατήρηση του autofocus είναι δυνατή. Μη αναγκαία η χρήση εξωτερικού UV/IR cut φίλτρου. Το moire effect εξαφανίζεται. Η πιο κοινή μετατροπή που πραγματοποιούν οι περισσότεροι.
Αφαίρεση του LPF-1 και LPF-2 (full mod). Ο αισθητήρας είναι “γυμνός” αλλά μπορεί να καταγράψει κάθε φάσμα του φωτός που μας ενδιαφέρει στην αστροφωτογραφία, όπως το υδρογόνο αλφα Ha, οξυγόνο Oiii, και θείο Sii. Απώλεια autofocus σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάγκη χρήσης εξωτερικού φίλτρου UV/IR cut φίλτρου καθώς και φίλτρων στενού φάσματος (narrowband). Η λήψη και η εστίαση στο κάθε φίλτρο γίνεται ξεχωριστά. Η επιλογή αυτή ανοίγει και την πύλη στην υπέρυθρη φωτογραφία. Στις νεότερες mirrorless όπως π.χ η a7riii τα φίλτρα lpf-1 και 2 εμφανίζονται δεμένα (bond filters) σε μια θέση πράγμα που σημαίνει πως σε αυτές τις κάμερες μπορεί να γίνει μόνο full mod.
Αφαίρεση LPF-1, LPF-2 και RGB διάταξης (monochrome). Η μετατροπή αυτή είναι ότι πιο κοντινό στις εξειδικευμένες φωτογραφικές μονοχρωματικές μηχανές cmos και ccd. Το κέρδος από αυτήν την διαδικασία είναι οτι καταλήγουμε με ένα πολύ ευαίσθητο αισθητήρα μεγάλου μεγέθους. Το κόστος μετατροπής, το ρίσκο, οι ελάχιστοι εξειδικευμένοι που πραγματοποιούν την μόντα, η πτώση τιμών και η εξέλιξη των μεγεθών κ των χαρακτηριστικών των cmos μονοχρωματικών μηχανών έχουν καταστήσει την επιλογή αυτή αποτρεπτική ακόμη και για φωτογράφους βαθέους διαστήματος και ουσιαστικά πλέον δεν υφίσταται.
Από τις παραπάνω επιλογές μόνο η πρώτη και η δεύτερη εξακολουθούν να πραγματοποιούνται και είναι εύκολο κανείς να καταλάβει γιατί. Η πρώτη γίνεται κυρίως απ όσους χρησιμοποιούν την μηχανή τους για daylight χρήση αλλά θέλουν και ενα πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα στις νυχτερινές τους λήψεις. Η δεύτερη επιλογή συνήθως γίνεται απ όσους ασχολούνται πιο σοβαρά με το deep sky και έχουν αφιερώσει την κάμερα τους μόνο στην καταγραφή των ουράνιων αντικειμένων. Το white balance και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να διορθωθεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους, είτε με κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας, είτε με custom wb μέσα στην μηχανή με χρήση grey card, είτε τέλος με ειδικό φίλτρο (hot mirror filter) που παρεμβάλλεται στην διάταξη του setup μετά από τον αισθητήρα και επαναφέρει τα σωστά χρώματα στην φωτογραφική μας μηχανή.
Δεν είναι λίγοι οι αστροφωτογράφοι που θα παρακινήσουν τους ενδιαφερόμενους να αγοράσουν μια εξειδικευμένη αστροφωτογραφική μηχανή από το να μοντάρουν την dslr τους. Και με το δίκιο τους. Οι τιμές των dedicated cmos για αστροφωτογραφία συνεχώς πέφτουν ενώ τα χαρακτηριστικά τους (μέγεθος chip, θόρυβος, ψύξη) όλο και βελτιώνονται ειδικά σε σχέση με τις dslr. Πολλές από αυτές κουμπώνουν πλέον και σε φακούς κάνοντας το wide field πολύ πιο αποτελεσματικό αφαίρώντας το επιχείρημα οτι οι φακοί μας μένουν ανεκμετάλλευτοι. Το χαμηλό budget, η συνήθεια χρήσης καθώς και οτι η dslr ήδη “μας βρίσκεται” είναι και ο μόνος λόγος που ακόμη γίνονται μόντες.
Μια μετατροπή στα φίλτρα του αισθητήρα, θα μας δώσει ένα boost στο να καταγράψουμε ευκολότερα κυρίως τα νεφελώματα εκπομπής με το χαρακτηριστικό ροζοκόκκινο χρώμα του υδρογόνου α. Μια stock dslr θα πετύχει το ίδιο σχεδόν αποτέλεσμα στα ίδια ουράνια αντικείμενα αλλά απαιτεί να αυξήσουμε αρκετά το χρόνο λήψης σε συνδιασμό με την επεξεργασία μας. Κατά τα άλλα σε πιο broadband στόχους όπως τα σμήνη, γαλαξίες και πλανητικά νεφελώματα οι stock dslr θα τα καταφέρουν εξίσου καλά με μια dslr που εχει δεχθεί μετατροπή.
Stock vs modified Dslr. Images from noctilove
Όπως φαίνεται η μετατροπή ή όχι της μηχανής μας θα καθοριστεί από τις ανάγκες μας καθώς και από τα χρήματα που είμαστε σε θέση να διαθέσουμε για το αγαπημένο μας χόμπυ. Η δική μου συμβουλή σε όσους προβληματίζονται είναι να επιχειρήσουν να φωτογραφίσουν τα ουράνια αντικείμενα με την μηχανή που ήδη διαθέτουν, να δουν ποιοί αστρονομικοί στόχοι τους ενδιαφέρουν και σε τι υστερούν οι κάμερες τους π.χ θόρυβο ή ισχυρό uv/ir cut filter και να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τις διαθέσιμες τεχνικές λήψης και επεξεργασίας ώστε με ασφάλεια και γνώση να οδηγηθούν είτε στην διατήρηση του υπάρχοντος εξοπλισμού τους, είτε στην μετατροπή της μηχανής τους, είτε στην αγορά ειδικής αστροφωτογραφικής κάμερας. Για μένα δεν έχει κανένα νόημα κάποιος που διαθέτει μια κάμερα με χαμηλό σήμα θορύβου και αγαπά να φωτογραφίζει π.χ ανοιχτά σμήνη να προβεί σε μετατροπή ή αγορά νέας κάμερας. Άκόμη και αν κάποιος προτιμά να φωτογραφίζει τα νεφελώματα στην αστροφωτογραφία τοπίου η επένδυση σε έναν tracker μπορεί να φανεί πιο συμφέρουσα λύση από την μετατροπή και τα προβλήματα που εκείνη φέρνει. Με λίγα λόγια αν κάποιος ασχολείται περιστασιακά με την αστροφωτογράφιση καλύτερα θα είναι να μην προχωρήσει σε κάποια μόντα. Αντιθέτως αν κάποιος πιστεύει οτι θα ασχοληθεί σίγουρα με wide field ή deep sky θα ήταν προτιμότερο είτε να προχωρήσει στην μετατροπή είτε να αγοράσει εξειδικευμένη κάμερα. Όλα λοιπόν καθορίζονται από το τι ακριβώς θέλουμε να πετύχουμε και τον βαθμό ενασχόλησης μας με το αντικείμενο.
Το κόστος τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα είναι στα 250-400 ανάλογα την μετατροπή που θα προχωρήσουμε και θα πρέπει να υπολογίσουμε και το κόστος αντικατάστασης του φίλτρου μας (clear,baader, lifepixel,astrodon). Παρακάτω θα βρείτε μια λίστα εταιριών και επαγγελματιών που αναλαμβάνουν μετατροπές σε dslr/mirrorless σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική. Για όσους ενδιαφέρονται πολλοί από αυτούς πουλάνε καινούργιες ήδη μονταρισμένες κάμερες.
